Biometria a dane biometryczne — definicja, zastosowanie

Technologia odgrywa aktualnie coraz większą rolę w naszym życiu, a wraz z postępem cyfrowego środowiska, często korzystamy z różnorodnych systemów autoryzacji, które wymagają nie tylko tradycyjnych haseł czy kodów PIN, ale także danych biometrycznych. Biometria stała się integralną częścią współczesnych systemów zabezpieczeń. Czym tak właściwie jest, jakie ma zastosowania, jakie korzyści i zagrożenia przynosi jej wykorzystanie?

Spis treści:

Czym jest biometria?

Biometria to dziedzina nauki zajmująca się badaniem zmienności cech fizycznych i behawioralnych organizmów żywych. W kontekście bezpieczeństwa informatycznego, odnosi się do technologii, które wykorzystują te indywidualne cechy do rozpoznawania i weryfikacji tożsamości osób. Ma zastosowanie od XIX wieku, kiedy to po raz pierwszy zaczęto wykorzystywać odciski palców do identyfikacji osób. Początkowo była wykorzystywana głównie w kryminalistyce, jednak z biegiem czasu została zaimplementowana również w innych dziedzinach, takich jak kontrola dostępu (odblokowanie drzwi, bramek), bankowość i e-administracja. Jest coraz powszechniej wykorzystywaną technologią ze względu na swoje zalety w zakresie bezpieczeństwa i wygody. Należy jednak pamiętać, że nie jest to rozwiązanie idealne i istnieją pewne ryzyka związane z wykorzystaniem biometrii — więcej informacji w dalszej części artykułu.

Technologie biometryczne

Technologie biometryczne to metody automatycznego rozpoznawania i identyfikacji lub weryfikacji tożsamości osoby na podstawie jej unikalnych cech fizjologicznych bądź behawioralnych. Innymi słowy, wykorzystują one cechy, które są nam wrodzone lub wyuczone, aby nas rozpoznać i potwierdzić naszą tożsamość.
Nowe technologie biometryczne mogą obejmować szereg różnorodnych rozwiązań, m.in.:
  • skanery optyczne do pobierania cech biometrycznych, np. linii papilarnych lub obrazu tęczówki;
  • czujniki ultradźwiękowe do pomiaru geometrii dłoni lub naczyń krwionośnych w palcu;
  • kamery termowizyjne do rejestrowania obrazu termicznego twarzy.

Czym są dane biometryczne?

Dane biometryczne to szczególny rodzaj danych osobowych, które są wynikiem przetwarzania technicznego i matematycznego indywidualnych cech. Umożliwiają jednoznaczną weryfikację konkretnej osoby. Niektóre z nich są wykorzystywane w systemach identyfikacji i autoryzacji, ponieważ są trudne do podrobienia i zapewniają wysoki poziom bezpieczeństwa.

Przykłady danych biometrycznych

Przykłady danych biometrycznych można podzielić na fizyczne oraz behawioralne. Do pierwszej grupy zalicza się:
  • odciski palców,
  • rysy twarzy,
  • wzór tęczówki oka,
  • geometrię dłoni,
  • naczynia krwionośne w palcu.

Behawioralnymi danymi biometrycznymi mogą być:

  • głos,
  • podpis,
  • dynamika pisania,
  • chód.

Dane biometryczne a RODO

Dane biometryczne są szczególnie chronione ze względu na ich wrażliwy charakter i potencjalne ryzyko nadużyć. W Polsce przetwarzanie danych biometrycznych jest regulowane przez Ustawę o ochronie danych osobowych oraz Rozporządzenie o ochronie danych osobowych (RODO), które zawiera szczególne przepisy. Dane te są uznawane za wrażliwe, co oznacza, że ​​ich przetwarzanie podlega dodatkowym rygorom.
Należy pamiętać, że zabezpieczenia biometryczne są dozwolone tylko wówczas, gdy:
  • osoba, której dane dotyczą, wyrazi wyraźną zgodę na przetwarzanie w jednym lub kilku konkretnych celach;
  • przetwarzanie jest niezbędne do celów identyfikacyjnych osoby fizycznej w ramach procedury uwierzytelniania lub kontroli bezpieczeństwa;
  • przetwarzanie jest niezbędne do celów związanych z ważnym interesem publicznym;
  • przetwarzanie jest niezbędne do celów naukowych lub historycznych albo do celów statystycznych.
Administrator danych przetwarzający dane biometryczne musi podjąć odpowiednie środki techniczne i organizacyjne, aby chronić te dane przed: nieautoryzowanym dostępem, ujawnieniem, użyciem, zmianą lub zniszczeniem.
Osoba, której dane dotyczą, ma prawo do dostępu do swoich danych biometrycznych, ich sprostowania, usunięcia, ograniczenia przetwarzania, a także do przenoszenia danych.

Biometria a bezpieczeństwo

Biometria staje się coraz powszechniej stosowaną technologią w różnych dziedzinach życia, od kontroli dostępu do budynków i urządzeń po autoryzację transakcji finansowych. Większe bezpieczeństwo to jedna z jej głównych zalet. Cechy biometryczne, takie jak odciski palców, rysy twarzy czy tęczówka oka, są niepowtarzalne i trudne do podrobienia, co czyni je idealnymi do celów identyfikacyjnych.

W porównaniu do tradycyjnych metod uwierzytelniania, takich jak hasła czy kody PIN, biometria oferuje wyższy poziom bezpieczeństwa, ponieważ trudno jest ukraść lub podrobić cechy biometryczne. Dodatkowo cechy biometryczne nie ulegają zmianie przez całe życie, w przeciwieństwie do haseł czy kart, które można łatwo zapomnieć lub zgubić.

Biometria – zastosowanie

Rozpoznawanie osoby na podstawie unikalnych cech znajduje zastosowanie w wielu dziedzinach. Z naszego punktu widzenia jedną z ważniejszych jest wykorzystanie jej do kontroli dostępu do budynków i pomieszczeń, takich jak: biura, hale produkcyjne, banki czy lotniska. Systemy biometryczne mogą identyfikować osoby uprawnione do wejścia na podstawie ich cech fizycznych, np. odcisków palców, rysów twarzy lub tęczówki czy siatkówki oka. Dzięki temu, że można skalować systemy oparte na nich, doskonale sprawdzają się w organizacjach o różnych rozmiarach, w których konieczne jest zadbanie o wysoki poziom bezpieczeństwa w nadawaniu uprawnień wstępu.
Rozwiązania biometryczne mogą identyfikować użytkowników i przyznawać im dostęp do określonych zasobów na podstawie ich cech fizycznych, dlatego technologia ta może być również stosowana do kontroli dostępu do urządzeń, takich jak komputery czy wózki widłowe. Użytkownicy mogą je uruchomić, skanując swój odcisk palca lub twarz. Sprawdza się także do kontroli dostępu do systemów informatycznych, takich jak sieci komputerowe lub aplikacje.
Ponadto uwierzytelnianie biometryczne ma zastosowanie przy autoryzacji transakcji finansowych, takich jak płatności online czy przelewy bankowe. Biometryczne metody mogą identyfikować osoby dokonujące transakcji i zapobiegać oszustwom. Sprawdzają się także do autoryzacji zakupów oraz usług, stanowiąc poświadczenie, że dokonał ich konkretny, uprawniony do tego użytkowników. Ponadto mają zastosowanie do weryfikacji tożsamości osób, np. w przypadku dokumentów tożsamości, takich jak dowody osobiste lub paszporty.
Warto także pamiętać, że dane biometryczne od lat mają zastosowanie w kryminalistyce do identyfikacji przestępców. Odciski palców, DNA i inne cechy fizyczne mogą być porównywane z danymi w bazie danych w celu identyfikacji sprawców przestępstw.

Na czym polega logowanie biometryczne?

Logowanie biometryczne polega na wykorzystaniu unikalnych cech użytkownika do potwierdzenia tożsamości. W tym celu wykorzystywane są czytniki biometryczne. Działanie tych urządzeń różni się w zależności od rodzaju odczytywanej cechy biometrycznej, jednakże ogólnie można je podzielić na kilka etapów:

  1. czytnik rejestruje daną cechę biometryczną, np. odcisk palca, obraz twarzy lub wzór tęczówki;
  2. dane biometryczne są przetwarzane i konwertowane na format cyfrowy;
  3. z danych cyfrowych ekstrahowane są unikalne cechy, które są charakterystyczne dla danej osoby;
  4. wyodrębnione cechy są porównywane ze wzorcem zapisanym w pamięci urządzenia;
  5. na podstawie porównania cech podejmowana jest decyzja o zatwierdzeniu lub odrzuceniu tożsamości użytkownika, wykonywana jest akcja, np. udzielenie dostępu, zablokowanie drzwi, zalogowanie do systemu.
Warto podkreślić, że wszystkie te procesy, mimo swojego skomplikowania, zachodzą w ciągu kilku sekund.

Zalety i wady systemów biometrycznych

Systemy biometryczne oferują wiele zalet, ale mają też pewne wady, które należy wziąć pod uwagę przed ich wdrożeniem. 

Jakie korzyści wynikają z ich zaimplementowania? Do najważniejszych zalicza się wysoki poziom bezpieczeństwa, ponieważ cechy biometryczne są unikalne dla każdej osoby, co czyni je bezpieczniejszymi — trudnymi do podrobienia lub skradzenia. Na uwagę zasługuje także wygoda, gdyż użytkownicy nie muszą pamiętać haseł ani nosić ze sobą kart dostępu — wystarczy ich cecha biometryczna, np. odcisk palca czy skan twarzy. Co ważne szybszy proces logowania może zwiększyć produktywność w środowisku pracy. Warto także zaznaczyć, że korzystanie z biometrii jest bardzo precyzyjne w identyfikacji osób, co może być przydatne w dbaniu o bezpieczeństwo lub w zarządzaniu dostępem.

Tak jak wspomniano wcześniej, nie jest to jednak rozwiązanie pozbawione wad. Jedna z największych przeszkód w jego wdrożeniu w firmie to fakt, że niektórzy pracownicy mogą obawiać się o prywatność związaną z przechowywaniem i wykorzystywaniem ich danych biometrycznych. Ponadto, czytniki, choć szybkie i wygodne są także wrażliwe na czynniki zewnętrzne, takie jak brud, rany lub urazy, które mogą czasowo uniemożliwić korzystanie z systemów biometrycznych. Niektóre z nich mogą nie być wystarczająco dokładne, co może prowadzić do błędów identyfikacyjnych lub odrzucenia prawidłowych użytkowników, dlatego należy zainwestować w dobry sprzęt, sprawdzonego producenta, który pozwoli na uniknięcie takich pomyłek. Trzeba także pamiętać, że wdrożenie i utrzymanie systemów biometrycznych może być kosztowne.

Ważne jest, aby dokładnie rozważyć ich plusy i minusy, aby upewnić się, że system biometryczny jest odpowiednim rozwiązaniem dla danej organizacji oraz założonego zastosowania.